Σκόρπιες σημειώσεις για το σενάριο

ΣΕΝΑΡΙΟ

Τα 3 χαρακτηριστικά του μύθου

Συνδέονται μεταξύ τους αναλογικά και με σχέση αιτίου - αιτιατού

Αρχή, εισαγωγή.  Α΄ πράξη/ act. Παρουσιάζονται όλα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την εξέλιξη του μύθου. Γνωριμία με τον ήρωα στην καθημερινότητά του που διακόπτεται από κάποιο πρόβλημα

Μέση, σύγκρουση.  Β΄ πράξη. Το πιο σημαντικό τμήμα (σε όγκο και αξία) κατά τον Αριστοτέλη

Τέλος, λύση.  Γ ΄ πράξη/ act

Ο Frank Daniels λέει σχετικά:

1η πράξη: TELL THEM WHAT YOU’ LL TELL THEM 

2η πράξη: TELL THEM 

3η πράξη: TELL THEM THAT YOU’ VE TOLD THEM

Ta 6 κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας

Μύθος ή πλοκή (= η δράση)  

Ήθος (= ο χαρακτήρας) 

Διάνοια (=οι ιδέες)

Λέξις (= ο διάλογος)

Όψις (= το σκηνικό) 

Μέλος (= τα δρώμενα)

Το Σενάριο, προέρχεται από την Ιταλική λέξη scenario-σκηνάριο, scena-σκηνή, σημειώσεις που κρατούσαν για το ανέβασμα των σκηνών στο θέατρο κατά την Βυζαντινή περίοδο. Στα έργα θρησκευτικού χαρακτήρα δεν επιτρεπόταν οποιαδήποτε παρέκκλιση κατά την παράσταση για να μην αλλοιωθεί ο δογματικός χαρακτήρας και τα μηνύματα που περιείχαν. Το σκηνάριο ήταν ο οδηγός για το έργο που ανέβαζαν.

Ο πρωταγωνιστής είναι ο κατεξοχήν φορέας της δομής μιας ταινίας και μέσα σ’ αυτήν α) έχει την πιο επείγουσα δραματική ανάγκη και β) κάνει τη πιο μεγάλη διαδρομή (ψυχική, συναισθηματική, ηθική). Το δράμα του ήρωα ορίζεται από τα θέλω του που εμποδίζονται ή συγκρούονται, πχ η ηρωίδα  θέλει να αγαπήσει αλλά δεν έχει ξεπεράσει μια προηγούμενη σχέση

Σκηνή είναι η δράση μέσα σε δεδομένο χώρο και χρόνο. Η σκηνή είναι μια μικρή ολοκληρωμένη υποδιαίρεση του μύθου που έχει αρχή, μέση και τέλος όπως ακριβώς το σενάριο.   Η διάρκεια της κάθε σκηνής δεν είναι συγκεκριμένη, εξαρτάται από την ιδιαιτερότητα του μύθου που υπηρετεί. Μπορεί να είναι ένα πλάνο*, μερικά δευτερόλεπτα, μία, δύο, τρεις… σελίδες. Ο χώρος και ο χρόνος είναι στοιχεία που προσδιορίζονται αμέσως στην αρχή  της σκηνής. Ο χώρος, το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα δράσουν οι ήρωες, παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο. Επιλέγοντας τους κατάλληλους χώρους ενισχύουμε την δράση που εξελίσσεται. Όταν αλλάζουμε χώρο ή χρόνο αλλάζει και η κινηματογραφική σκηνή. Ακόμη και όταν αλλάζει μόνο ο  χρόνος και επανερχόμαστε στον ίδιο χώρο είναι άλλη σκηνή.

Σεκάνς είναι μια μικρή ή μεγάλη ομάδα σκηνών που διαδέχεται η μία την άλλη και βρίσκονται ενωμένες με ένα κοινό σκοπό, την απόδειξη μιας ιδέας. Η σεκάνς αποτελεί έναν διηγηματικό κύκλο. Αρχίζει με κάποιον τρόπο ολοκληρώνει και κλείνει. Η σεκάνς έχει αρχή μέση και τέλος, μπορεί να είναι μια σκηνή ή και περισσότερες, όλες υπηρετούν την ίδια ιδέα τον ίδιο σκοπό. Είναι μια ομάδα σκηνών που ολοκληρώνει μια επί μέρους ιδέα, έναν σκοπό. η σεκάνς λειτουργεί αυτόνομα για την ολοκλήρωση της αλλά τελικά υπηρετεί το σύνολο.  Αν δεχτούμε ότι το σενάριο είναι η σπονδυλική στήλη, οι σπόνδυλοι του είναι οι σεκάνς.

 Με τον διάλογο και με την δράση εξελίσσεται η ιστορία, ο μύθος. Δηλώνουμε τις θέσεις, τις ιδέες και τα νοήματα του σεναρίου μας. Αναδύονται και υποστηρίζονται οι χαρακτήρες. Διογκώνεται το ύφος και το στυλ. Συμπληρώνεται ο ρυθμός.  Ο διάλογος αναδύει όλο το πολιτισμικό φορτίο που κουβαλούν οι χαρακτήρες που τον εκφέρουν. Οι ήρωες αποκτούν κοινωνικό βάθος και διαστάσεις που τους κάνουν αληθινούς και αναγνωρίσιμους ως δραματουργικά σύμβολα και οντότητες.  Οι διάλογοι πρέπει να δημιουργούνται με λέξεις που χρησιμοποιούνται στον καθημερινό προφορικό λόγο της συγκεκριμένης εποχής, παίρνοντας σοβαρά υπόψη μας την εθνικότητα, το κοινωνικό επίπεδο, την θέση, και την παιδεία του σεναριακού χαρακτήρα που αναπτύσσουμε. Στον προφορικό λόγο συχνά καταπατούμε τους κανόνες γραμματικής και συντακτικού. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και στους διάλογους του σεναρίου.  Οι φράσεις θα πρέπει να λέγονται σαν να βγαίνουν αυθόρμητα από το στόμα του χαρακτήρα σύμφωνα με την συναισθηματική κατάσταση που βρίσκεται, την στιγμή που εκφράζεται με τον προφορικό λόγο. Ο διάλογος πρέπει να είναι αναγκαίος, να μην εξιστορεί πράγματα και καταστάσεις που περιγράφει η εικόνα.

Βασικά στοιχεία του χαρακτήρα

Α) Η διαδρομή του (character arch). Πόσα έμαθε, κυρίως για τον εαυτό του. Πώς φτάνει στο τέλος. Τι είδους σύγκρουση συμβαίνει στη ζωή του

Β) Ο πυρήνας του (character core). To βρίσκουμε με τον τύπο που απαντά στο ερώτημα τι θέλει να κάνει ο ήρωας: Να + ενεργητικό ρήμα. Τι καύσιμο καίει στη διαδρομή του. Ο πυρήνας είναι μια ιδιότητά του, ένα χαρακτηριστικό του. Δεν αλλάζει ποτέ. Τον ωθεί σε όλη τη ζωή του για να διεκδικήσει το στόχο του. Ίσως αυτό του φέρνει ευτυχία. Πρέπει να ξέρω τον ήρωα για να βρω το core του.

Γ) Βασική ανάγκη (ποιος είναι, ποια ζωή έχει)

Δ) Δραματική ανάγκη (overall need). Ποιο πρόβλημα του εμφανίζεται στη διάρκεια της ταινίας. Η ΔΑ προκαλείται από τη σύγκριση της βασικής ανάγκης με το πρόβλημα. Ο ήρωας κάνει τη διαδρομή του προκειμένου να εκπληρώσει τη βασική αυτή ανάγκη

Ε) Βιογραφικό σημείωμα Ο ήρωας διαθέτει βιογραφικό με τη φυσιολογία και τη σωματική υπόστασή του, τα κοινωνικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά του κλπ και την περιγραφή του: οι αντιφάσεις και τα παράδοξα, οι επιδιώξεις του, οι ιδιαίτερες στιγμές του, οι πιο σημαντικές σχέσεις του. Παραλληλίζεται ή διαφοροποιείται με άλλους ήρωες (πχ Οδυσσέα) ή ηθοποιούς ή οικεία πρόσωπα. Υπάρχουν συγκεκριμένοι μύθοι που αποτελούν στοιχείο αναφοράς. Ποιο είναι το αρχέτυπο και ποια η διαφοροποίησή του.