Ταινίες (εξ)πρόκλησης (= Exploitation films)

 

Τι είναι λαϊκό, φανταχτερό, ευφάνταστο, φθηνό, εύκολο, εύπεπτο, ανυπόληπτο, κατάπτυστο, λιγάκι σκοτεινό μα και συνάμα λιγάκι χυδαίο; Τι είναι αυτό που κάποτε χαρακτηρίστηκε ως αποθεωτικό κιτσαριό αλλά σήμερα αναγνωρίζεται ως ιστορική παρακαταθήκη; Τι είναι αυτό που, αν και αμφιλεγόμενο, διαθέτει κοινή σημειολογία; Τι είναι αυτό που υπήρξε κάποτε δημοφιλές, και μάλιστα παραπάνω απ’ ό,τι φαντάζεσαι εσύ που βρίσκεσαι έξω από τον χώρο (ή και τον χορό) του; Τι είναι αυτό που δεν υπάρχει στον κόσμο σου ή, τουλάχιστον, δεν έχεις λόγο να το δεις ή, σίγουρα, δεν θα το δεις επειδή σου αρέσει αλλά πρέπει να το δεις, για να συμπληρώσεις την αίσθηση του κόσμου σου με μια ανοίκεια αισθητική; Τι είναι αυτό που το βρίσκεις εύκολα στο διαδίκτυο με μια απλή πληκτρολόγηση του τίτλου του; Τι είναι αυτό που μοιάζει με τη… μεγαφωνική αγριοφωνή ενός παλιατζή (‘καθαρίζω σπίτια, αγοράζω τα σίδερα’) την ώρα που το δεκαεπτάχρονο γράφει πανελλαδικές εξετάσεις στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία σε ένα κείμενο που αναφέρεται στον νεοφεμινισμό και τις θεωρίες ταυτότητας φύλου;  

Η απάντηση θα μπορούσε να είναι: Divine! Divine pays dividends!

Όμως, όχι! Δεν είναι μόνο ο John Waters.

Μιλάμε για ολόκληρη κατηγορία ταινιών που στη μετάφραση του αγγλικού όρου (προερχόμενου από ρήμα) θα πρέπει να συμπεριληφθούν τα ελληνικά ρήματα ξεζουμίζω, ταρακουνώ, καταβροχθίζω, παρατραβώ, εξιτάρω, τραβολογώ, τα βγάζω όλα στα μανταλάκια και τα κάνω βούκινο.

 

Κυρίες και κύριοι,

υποδεχθείτε τη διεθνώς αναγνωρισμένη ετικέτα (ή, μήπως, ‘ούγια’)’ των, μειονεκτούντων σε ποιότητα εικόνας και ήχου (!), exploitation films! Ποπ κουλτούρας ταινίες μιας εποχής που σήμερα βλέπονται στα smarts με ποπκόρν. Ταινίες που θέλουν οι μικροί να δούνε στα κρυφά, επειδή ντρέπονται μην τους δούνε οι μεγάλοι. Ταινίες που θέλουν να δούνε οι μεγάλοι στα κρυφά, επειδή ντρέπονται μην τους δούνε οι μικροί. Προσωπικά, αναφορικά με τα ‘exploitation films’, θα πρότεινα τελικά έναν από τους τρεις παρακάτω ελληνικούς όρους: ‘ταινίες πρόκλησης’ ή ‘ταινίες της ντροπής’ ή ‘ανυπόληπτες ταινίες’. Τα δύο κυριότερα χαρακτηριστικά των exploitation films είναι το χαμηλό κόστος και η χαμηλή ηθική ή καλλιτεχνική της αξία τους εντός του ‘καθαρού’ (και εύθικτου) Hollywood και των… ευπρεπών εμπορικών σαλονιών. Ας μην ξεχνάμε ότι, απότοκο του χαμηλού κόστους παραγωγής, ήταν και οι περιφρονημένοι ή υποβαθμισμένοι χώροι προβολής τους έναντι φθηνού εισιτηρίου. Στην καλύτερη περίπτωση, σε Grindhouses και drive-ins. Στη χειρότερη: στη ζούλα ή σε καταγώγια. Ωστόσο, το exploitation έχει… πρωτοπόρο βλέμμα, αφού - χάρη στα φθηνά μέσα παραγωγής της - προλαβαίνει να αγγίξει θέματα άμεσης επικαιρότητας και να αποσπάσει τη θερμή αποδοχή από το ευρύ κοινό. Βέβαια, αυτό το… άγγιγμα γίνεται μάλλον άχαρα ή αδέξια, στοιχείο όμως που αποτελεί ένα ακόμη πιστοποιητικό της… αυθεντικότητάς τους. Σήμερα, βέβαια, δεν είναι πια έτσι τα πράγματα. Οι προβολές τους γίνονται σε ιδιωτικούς χώρους με ακαδημαϊκή συζήτηση!

---